از اینترنت ملی تا اینترنت حلال؛ هدف چیست؟
اینترنت یکی از پدیده‌هایی است که مسئولین جمهوری اسلامی ایران با آن مشکلات عدیده‌ای دارند. به گونه‌ای که از یک سو اینترنت را ابزاری برای تهاجم فرهنگی به ایران که این روزها نام «جنگ نرم» را به خود گرفته است، اعلام می‌کنند و از سوی دیگر آن را روشی برای به نمایش گذاشتن قدرت و صلابت حکومت ایران می‌دانند. همین دو گانگی نیز باعث شده است که با این پدیده که این روزها به لایه‌های مختلف جامعه‌ی ایران نفوذ کرده است، برخوردهای مختلفی شود. به عنوان آخرین نمونه‌ی این برخوردها می‌توان به مطرح شدن ایده‌ی اینترنت حلال اشاره کرد.
اینترنت حلال، پاک و ملی
در فرودین ماه سال جاری (۱۳۹۰) علی آقامحمدی در گفتگو با ایرنا برای نخستین بار از راه‌اندازی اینترنت حلال سخن گفت که ویژگی مهم آن حذف وب‌سایت‌های غیر اخلاقی است. علاوه بر آن آقای آقامحمدی مزیت‌های دیگر اینترنت حلال را تسریع در عرصه‌های دولت، تجارت و بانکداری الکترونیک دانست که به کمک اینترنت حلال کاربران ایرانی پیشرفت‌های بزرگی را شاهد خواهند بود.
اما با مروری کلی به سخنان آقامحمدی می‌توان شاخص‌های مهمی که وی در مورد اینترنت حلال بر شمرده است را در انواع اینترنت‌های دیگری هم که در چند سال اخیر از سوی مسئولین ایران بیان شده است یافت. مزیت‌هایی که در اینترنت پاک و اینترنت ملی نیز وجود دارند و به نوعی می‌توان اینترنت حلال را نام دیگر اینترنت پاک و اینترنت پاک را نام دیگر اینترنت ملی دانست.
آیا اینترنت حلال قابل اجراست؟
با مطرح شدن اینترنت حلال، بحث‌های بسیاری در مورد امکان اجرایی شدن این نوع اینترنت در ایران مطرح شد. بحث‌هایی که شاید براساس آن بتوان هدف اصلی اینترنت حلال را پیدا کرد.
بهروز جعفری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس، از اجرایی نبودن این طرح سخن می‌گوید: «بنده این موضوع را شنیده‌ام ولی فکر نمی‌کنم این طرح عملیاتی باشد. البته ضرورت راه‌اندازی این اینترنت احساس می‌شود و اگر بتوانیم فضای مجازی را به گونه‌ای تغییر دهیم تا مردم به سمت قسمت‌های غیر اخلاقی نروند، خوب است؛ ولی از نظر اقدام عملی بنده تردید دارم.»
اما بر خلاف سخنان آقای جعفری، حجت‌السلام حسین ابراهیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایجاد و راه‌اندازی اینترنت حلال یا پاک را غیر ممکن نمی‌داند و برای نمونه کشور چین را مثال می‌زند: «به دلیل اینکه در کشور چین این نوع اینترنت راه‌اندازی شده است، در کشور ما نیز می‌تواند این کار انجام شود بنابراین ممکن است که ما نیز اینترنت پاک داشته باشیم و این کار غیر ممکن نیست.»
علاوه بر آن محمد کرمی راد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز با آقای ابراهیمی هم نظر است و راه‌اندازی اینترنت حلال یا پاک را توسط متخصصین داخلی امکان‌پذیر می‌داند: «باید تعریف اساسی از ایده راه‌اندازی اینترنت پاک و حلال ارائه شود و چارچوب کلی کار نیز معلوم شود. در مجموع باید اطلاع‌رسانی بیشتری در زمینه راه‌اندازی اینترنت پاک و حلال شود ضمن اینکه متخصصان داخلی ما می‌توانند چنین اینترنتی را راه‌اندازی کنند.»
اینترنت حلال، بهانه‌ای برای سانسور اینترنت
به این ترتیب با مروری بر مصاحبه‌های انجام شده در زمینه‌ی اینترنت حلال (مانند سه موردی که از آنها یاد شده است) می‌توان به این نتیجه رسید که مهمترین دغدغه‌ی مسئولین ایران که از اینترنت حلال پیشتیبانی کرده‌اند، تنها پاک کردن فضای اینترنت از وب‌سایت‌های غیر اخلاقی نیست؛ به این معنا که در تمامی سخنان مطرح شده در این زمینه ساماندهی و به نوعی کنترل فضای سایبر به خوبی به چشم می‌آید.
برای درک بهتر می‌توان به سخنان علی عارفی، کارشناس فعال در زمینه‌ی فضای مجازی اشاره کرد که در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، اینترنت پاک (حلال) را راهکاری برای شرایط نامناسب فضای مجازی اعلام کرد و این نوع اینترنت را ابزار مفید و کارآمد برای کنترل وبلاگستان فارسی دانست: «با وجود وبلاگ‌ها هر اطلاعاتی که چاپ شود، برای بررسی اینکه باید فیلتر شود یا نه، حداقل مدت زمانی می‌گذرد که در این بازه زمانی بسیاری از افراد و پایگاه‌ها مطلب را برداشت می‌کنند و اشاعه می‌دهند.»
به همین دلیل می‌توان گفت که در اینترنت حلال، پاک و ملی گسترش دولت الکترونیک هدف اولیه نیست، بلکه افزایش کنترل در فضای سایبر و ساماندهی براساس چهارچوب‌های مد نظر مسئولین ایران، هدف اصلی و اولیه است. هدفی که شاید آن را دلیلی موجه برای اعتراض‌های مختلف کاربران اینترنت در ایران نسبت به اینگونه طرح‌ها دانست.
در نهایت باید این سوال را مطرح کرد که با توجه به فیلترینگ گسترده‌ی اینترنت در ایران و مسدود بودن میلیون‌ها وبسایت غیر اخلاقی، سیاسی و... چگونه است که مسئولین ایران هنوز در مورد کنترل فضای وب و آلوده بودن آن صحبت می‌کنند؟
جلسه محرمانه در تهران برای اینترنت